Inhoud

's-Hertogenbosch is een gemeente en tevens hoofdstad van de provincie Noord-Brabant, een van de drie zuidelijke provincies van Nederland. 's-Hertogenbosch is de hoofdplaats van de gemeente.

De gemeente en maakt deel uit van het stedelijk netwerk BrabantStad.

De gemeente kende in 1933 een eerste gemeentelijke herindeling, toen de gemeente Cromvoirt werd opgeheven. Het gedeelte ten zuiden van de Langstraatspoorlijn kwam bij de gemeente Vught, Deuteren, het gedeelte ten noorden van deze spoorlijn kwam bij de gemeente 's-Hertogenbosch.

In 1971 vond er wederom een gemeentelijke herindeling plaats. De gemeenten Empel en Meerwijk en Engelen werden geannexeerd door de gemeente 's-Hertogenbosch en waren vanaf dat moment niet meer zelfstandig. De gemeente Rosmalen werd in 1996 bij de gemeente 's-Hertogenbosch gevoegd. In 2015 zijn de dorpen Nuland en Vinkel van de opgeheven gemeente Maasdonk bij 's-Hertogenbosch gekomen. Het derde dorp van Maasdonk, Geffen, is naar de gemeente Oss gegaan.

Tot de gemeente 's-Hertogenbosch behoren naast de hoofdplaats 's-Hertogenbosch ook de volgende dorpen en gehuchten: Bokhoven, Deuteren, Dieskant, Empel, Engelen, Gewande, Hintham, Kruisstraat, Maliskamp, Meerwijk, Nuland, Orthen, Oud-Empel, Rosmalen en Vinkel.

De gemeente 's-Hertogenbosch bestaat uit 14 wijken: Binnenstad, De Groote Wielen, Empel, Engelen, Graafsepoort, Maaspoort, Muntel/Vliert, Noord, Rosmalen Noord, Rosmalen Zuid, West, Zuidoost, Nuland en Vinkel

De gemeente ligt in het noorden van de provincie Noord-Brabant. De rivier de Maas is in het noorden de grens van de gemeente en provincie. De gemeente grenst daar aan het Gelderse Maasdriel. In het oosten grenst de gemeente aan Oss en in het zuiden aan Sint-Michielsgestel en Vught. Vlijmen in het westen behoort tegenwoordig tot de gemeente Heusden, zodat deze gemeente ook aan 's-Hertogenbosch grenst.

Door de toenemende drukte en de groei van de gemeente, dreigen de wegen rond de gemeente dicht te slibben. Daarom zijn in 2002 maatregelen getroffen om het verkeer beter te laten doorstromen. Sinds 2006 zijn er werkzaamheden aan de A2, die wordt uitgebreid naar een 4x2-autosnelweg. De binnenste 2×2-rijstroken zijn voor doorgaand verkeer tussen Utrecht en Eindhoven. De buitenste 2x2-rijstroken zijn bestemd voor regionaal verkeer tussen de stadsdelen en A59-verkeer tussen Waalwijk en Oss. De beide rijbanen van de A2 tussen 's-Hertogenbosch en Zaltbommel worden verbreed van twee naar drie rijstroken. De Zuid-Willemsvaart wordt om de stad heen geleid. Deze zal aan de oostkant van de A2 komen te liggen, tussen Rosmalen en de stad in. De werkzaamheden van de verbreding van de A2 werden in 2009 voltooid.

Deze infrastructurele wijzigingen hebben de gemeente geïnspireerd tot het project "Avenue2/Kanaalzone", een nieuw te vormen secundair stadscentrum met moderne hoogbouw boven de A2 tussen 's-Hertogenbosch en Rosmalen. Deze nieuwe wijk zal in het kader van OV-Netwerk Brabant een eigen intercitystation krijgen. Er loopt ook nog een plan om de zuidwestelijke aansluiting op de A2, de N65, de rijksweg Vught - Tilburg om te bouwen tot autosnelweg, om dezelfde problemen als op de voormalige N50, richting Nijmegen te voorkomen. Om de Ring te completeren zijn er nog steeds plannen om het laatste stuk, in de polder tussen 's-Hertogenbosch en Vught, de Gement, aan te leggen. Nu moeten auto's die de zuidkant van de Ring gebruiken, nog een eind rijden langs het ziekenhuis en de stad. Ook zijn er werkzaamheden gestart voor een aanleg van een nieuw industrieterrein ten westen van de spoorweg 's-Hertogenbosch - Utrecht, met de daarbij behorende voorzieningen, zoals een nieuw NS-station dat ook de wijk Maaspoort bereikbaar maakt per trein.

De stad bedient de omliggende regio met het Jeroen Bosch ziekenhuis.

's-Hertogenbosch heeft verschillende mogelijkheden voor waterrecreatie. De stad heeft een rechtstreekse aansluiting op en ligging aan de Maas en enkele waterplassen binnen de gemeentegrenzen. De Oosterplas, de Zuiderplas en het Engelermeer profileren zich als de stadsstranden van 's-Hertogenbosch. Het terugkerende evenement 's-Hertogenbosch Maritiem is een voorbeeld van een van de evenementen op het water. In de nieuwe Vinex-wijk De Groote Wielen, in de polder tussen Rosmalen en Empel, is ook veel ruimte vrijgemaakt voor water en waterrecreatie.

Doordat in 1996 de voormalige gemeente Rosmalen is geannexeerd, kent de gemeente 's-Hertogenbosch twee kabelnetten. Eén voor de 's-Hertogenbosch, Empel, Engelen en Bokhoven en één voor Rosmalen, Hintham, Kruisstraat en Maliskamp. Hierdoor is de ROS-Kabelkrant alleen in de voormalige gemeente Rosmalen te zien en niet in de rest van de gemeente. De andere lokale omroep, Boschtion zendt wél uit in de gehele gemeente 's-Hertogenbosch.

Ook is er een verschil met de huis-aan-huisbladen. Zo is de Rosbode alleen te lezen in Rosmalen, Empel, Hintham, Kruisstraat en Maliskamp, terwijl de Bossche omroep op zondag en het Stadsblad 's-Hertogenbosch wél in de gehele gemeente worden verspreid.